Wat we weten over Paxlovid (nirmatrelvir en ritonavir): oraal antiviraal middel tegen COVID-19 | Nieuw geneesmiddel voor COVID-19

Artikel beoordeeld door Dr. Jan de Witt

Paxlovid is een antiviraal middel dat oraal wordt toegediend aan patiënten die ziek zijn van COVID-19 of die zijn blootgesteld aan het coronavirus SARS-CoV-2 en die het risico lopen om een ernstige ziekte te ontwikkelen. De fabrikant, de farmaceutische en biotechnologische gigant Pfizer, heeft het ontwikkeld om patiënten mogelijk te helpen ernstige ziekte te voorkomen die kan leiden tot ziekenhuisopname en overlijden. Het is bedoeld om te worden toegediend bij de eerste tekenen van infectie.

Paxlovid is nog niet beschikbaar, maar wordt wereldwijd beoordeeld door regelgevende instanties zoals FDA (in de Verenigde Staten) en EMA (in de Europese Unie). Lees meer door te springen naar de sectie "Toegang tot Paxlovid".

Wat is Paxlovid (nirmatrelvir en ritonavir)?

Paxlovid (nirmatrelvir en ritonavir) is een oraal toegediend geneesmiddel dat is ontwikkeld om de replicatie van het coronavirus SARS-CoV-2 te stoppen door de activiteit van een belangrijk enzym dat het virus gebruikt om zich in cellen te vermenigvuldigen, te blokkeren.

Een kuur bestaat uit 30 pillen die in vijf dagen worden toegediend. De behandeling kan thuis plaatsvinden, het is niet nodig voor een patiënt om tijdens de kuur onder toezicht in een ziekenhuis te verblijven.

Hoe werkt Paxlovid (nirmatrelvir en ritonavir)?

Werkingsmechanisme

Paxlovid bestaat uit twee proteaseremmers, nirmatrelvir en ritonavir. Nirmatrelvir is ontworpen om de vermenigvuldiging van het coronavirus SARS-CoV-2 te blokkeren, terwijl ritonavir de afbraak van nirmatrelvir in het lichaam vertraagt, zodat het langer en in hogere concentraties in het lichaam actief blijft om het virus te helpen bestrijden.

Proteaseremmers worden vaak gebruikt voor de behandeling van hiv en hepatitis C. De oorsprong van Paxlovid gaat terug tot de SARS-epidemie in 2003, toen nirmatrelvir begon te worden onderzocht als een mogelijke therapie in combinatie met ritonavir (een booster van andere proteaseremmers, vaak gebruikt met hiv-medicijnen en in de VS voor dat doel goedgekeurd in 1996) en sinds de COVID-19-pandemie hebben 210 onderzoekers gewerkt aan Paxlovid voor SARS-CoV-2. De onderzoekers hebben ook onderzoek gedaan naar het gebruik van nirmatrelvir in combinatie met ritonavir.

Klinisch onderzoek

Aan het meest recente klinische onderzoek naar Paxlovid, uitgevoerd door Pfizer, namen 1219 volwassenen deel van klinische onderzoekslocaties in Noord- en Zuid-Amerika, Europa, Afrika en Azië. Deelnemers aan het onderzoek waren bejaard of hadden een onderliggende gezondheidstoestand die het risico op ernstige ziekte verhoogde en hadden milde tot matige symptomen van COVID-19. Deelnemers werden 1:1 gerandomiseerd, waarbij de helft een Paxlovid-pil kreeg en de andere helft elke 12 uur een placebopil gedurende in totaal vijf dagen, waarbij de behandeling binnen drie dagen na het ontwikkelen van de symptomen werd gestart.

Volgens Pfizer werd vastgesteld dat onder deelnemers die het geneesmiddel binnen drie dagen na het begin van de symptomen toegediend kregen, het risico van ziekenhuisopname of overlijden in verband met COVID-19 89% lager was in de Paxlovid-groep dan in de placebogroep. Wanneer ook rekening wordt gehouden met deelnemers die op de vierde of vijfde dag met de behandeling begonnen, verlaagde Paxlovid het risico op ziekenhuisopname of overlijden met 85%. In totaal werd 0,8% van degenen die Paxlovid kregen opgenomen in het ziekenhuis, vergeleken met 7% van de patiënten die een placebo kregen, en er waren 0 sterfgevallen bij patiënten die Paxlovid kregen, terwijl 1,6% van de patiënten die een placebo kregen overleed.

Veiligheid

De combinatie van nirmatrelvir en ritonavir kan voor sommige mensen moeilijk te verdragen zijn, omdat ritonavir invloed kan hebben op de manier waarop andere geneesmiddelen door het lichaam worden gemetaboliseerd. Veel geneesmiddelen mogen niet worden toegediend op hetzelfde moment als Paxlovid, zoals geneesmiddelen voor hart-en vaatziekten, immuunziekten of pijnstillers als ze kunnen leiden tot interacties.

Molnupiravir, een andere COVID-19 pil, heeft tot bezorgdheid geleid onder experts vanwege een onderzoek dat suggereert dat het mutaties in menselijk DNA zou kunnen veroorzaken (terwijl het is ontworpen om alleen mutaties in het RNA van het virus te veroorzaken). Volgens preklinische studies is er geen bewijs dat nirmatrelvir genetische DNA-mutaties veroorzaakt.

Wat is de goedkeuringsstatus van Paxlovid (nirmatrelvir en ritonavir)?

Op 16 december 2021 heeft het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) advies uitgebracht over het gebruik van Paxlovid. Dit betekent dat het nog niet is toegelaten in de EU, maar wel kan worden gebruikt voor de behandeling van volwassenen met COVID-19.

De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) heeft op 22 december 2021 een noodgebruiksvergunning (EUA) afgegeven. De afgifte van een EUA is anders dan een goedkeuring door de FDA. Het betekent dat de FDA al het beschikbare wetenschappelijke bewijs heeft geëvalueerd en alle bekende of potentiële risico's met de voordelen heeft vergeleken. De FDA heeft vastgesteld dat het redelijk is om aan te nemen dat Paxlovid effectief kan zijn voor de behandeling van COVID-19.

Paxlovid is op 31 december 2021 goedgekeurd in het Verenigd Koninkrijk door de Medicines and Healthcare products Regulatory Agency (MHRA). Het geneesmiddel is door de MHRA veilig en effectief bevonden voor het verlagen van het risico op ziekenhuisopname en overlijden bij mensen met een milde tot matige COVID-19-infectie.

Health Canada heeft Paxlovid goedgekeurd op 17 januari 2022. Canada heeft een bestelling geplaatst voor een eerste hoeveelheid van één miljoen behandelingskuren, met een optie om er nog eens 500.000 te kopen.

De Therapeutic Goods Administration (TGA), Australië heeft voorlopige goedkeuring gegeven op 20 januari 2022. Dit betekent dat Pfizer informatie moet blijven verstrekken aan de TGA over de werkzaamheid en veiligheid op de langere termijn uit lopende klinische onderzoeken en evaluaties na het in de handel brengen.

Toegang tot Paxlovid (nirmatrelvir en ritonavir)

Paxlovid is momenteel goedgekeurd door de EMA voor de Europese Unie, de FDA in de Verenigde Staten, de MHRA in het Verenigd Koninkrijk, Health Canada in Canada en de TGA in Australië. Ook al duurt het langer voordat het in jouw land is goedgekeurd, als het eenmaal ergens ter wereld is goedgekeurd, heb je er toegang toe omdat er voorschriften zijn die toestaan dat geneesmiddelen worden geïmporteerd in landen waar ze op dit moment nog niet zijn goedgekeurd.

Patiënten met levensbedreigende of slopende ziekten hebben recht op toegang tot, aankoop en invoer van medicijnen met de hulp van hun behandelende artsen.

Patiënten en hun artsen kunnen dit doen op basis van de compassionate use of named patient import regulations, een wettelijke uitzondering op de algemene regel dat een geneesmiddel normaal gesproken alleen toegankelijk is na markttoelating/goedkeuring (welke formulering we ook gebruiken) in het land waar de patiënt woont. Dankzij deze uitzondering kunnen patiënten op een legale, ethische en veilige manier toegang krijgen tot geneesmiddelen die in hun land nog niet zijn goedgekeurd.

Lees hier meer over de "named patient basis" (EMA).

We doen momenteel inspanningen om molnupiravir te verkrijgen, zodat we je kunnen helpen om toegang te krijgen tot Paxlovid (nirmatrelvir en ritonavir), ongeacht waar je woont.

Komende medicijnen voor COVID-19

In november 2021 heeft de EMA aanbevolen om Ronapreve (casirivimab/imdevimab) en Regkirona (regdanvimab) toe te laten voor milde tot matige COVID-19-ziekte.

Andere medicijnen die door de EMA worden beoordeeld zijn:

• Kineret (anakinra)
• Lagevrio (molnupiravir)
• Olumiant baricitinib)
• RoActemra (tocilizumab)
• Xevudy (sotrovimab)
• Evusheld (tixagevimab / cilgavimab)