10 dingen die je moet weten over Multiple Myeloma

*Geactualiseerd 24/06/19. Van tijd tot tijd plaatsen we een update wanneer we links ontdekken naar verouderde of onbruikbare inhoud en diensten. 

Multiple myeloma is een behandelbare maar ongeneeslijke bloedkanker die typisch voorkomt in het beenmerg. Het is een relatief ongewone kanker, die elk jaar ongeveer 30.000 nieuwe mensen treft1. Moeilijk te diagnosticeren totdat het in een vergevorderd stadium is, wordt het voornamelijk behandeld met chemotherapie en stamceltherapie. Maar het overlevingspercentage neemt toe, vooral nu de vooruitgang in de behandeling wordt ontdekt. Hier zijn de tien dingen die u moet weten over de ziekte.

1. Wat is meervoudig myeloom?
2. Risicofactoren en oorzaken
3. Symptomen
4. Positieve resultaten van gerichte therapieën
5. Tom Brokaw leeft met de ziekte
6. Hoe wordt het gediagnosticeerd
7. Stadia en classificaties
8. Het is behandelbaar, niet te genezen.
9. Er is een internationaal ondersteuningsnetwerk
10. Het overlevingspercentage blijft stijgen

Let op: niets kan de zorg van uw behandelaar of arts vervangen. Breng geen wijzigingen aan in uw behandeling of schema's zonder eerst uw zorgverleners te raadplegen. Dit artikel is niet bedoeld om een diagnose te stellen of een ziekte te behandelen.

1. Wat is meervoudig myeloom?

Multiple myeloma is een type kanker dat typisch voorkomt in een bot als gevolg van de aanwezigheid van kwaadaardige plasmacellen. Onder normale omstandigheden ontwikkelen plasmacellen zich uit B-cellen - een type cel dat het immuunsysteem gebruikt om ziekte of infectie te bestrijden. Wanneer B-cellen reageren op een infectie of ziekte, veranderen ze in plasmacellen, die verantwoordelijk zijn voor het aanmaken van antilichamen om ziektekiemen te helpen bestrijden. Deze plasmacellen bevinden zich voornamelijk in het beenmerg.

Soms kunnen ze, nadat de plasmacellen zich hebben ontwikkeld, uit de hand beginnen te lopen en een tumor vormen die een plasmacytoom wordt genoemd. Deze tumoren ontwikkelen zich over het algemeen in een bot, maar kunnen af en toe ook in andere lichaamsweefsels worden aangetroffen. Wanneer een persoon meer dan één van deze tumoren ontwikkelt, hebben ze een meervoudig myeloom.

2. 2. Risicofactoren en oorzaken

In tegenstelling tot veel andere vormen van kanker zijn er maar weinig risicofactoren bekend die verband houden met het krijgen van multipel myeloom. Deze factoren worden hieronder opgesomd.

• Leeftijd: De meerderheid van de diagnoses wordt gesteld bij mensen die ouder zijn dan 45 jaar (96 procent) en meer dan 63 procent van de diagnoses wordt gesteld bij mensen die ouder zijn dan 65 jaar. Minder dan één procent van de gevallen is bij mensen jonger dan 353 jaar.
• Ras: Om onbekende redenen komt het meer dan twee keer zo vaak voor bij Afro-Amerikanen dan bij Kaukasische Amerikanen.
• Geslacht: Mannen lopen iets meer risico dan vrouwen.
• Familiegeschiedenis: Iemand met een ouder of broer of zus die de ziekte heeft, heeft ook vier keer zoveel kans om de ziekte te krijgen.
• Zwaarlijvigheid: Overgewicht of obesitas verhoogt het risico.
• Het hebben van andere plasmacel ziekten: Een persoon met een solitair plasmacytoom (een enkele tumor), of iemand die gediagnosticeerd is met een monoklonale gammopathie van onbepaalde betekenis, wat een plasmacelaandoening is die normaal gesproken geen problemen veroorzaakt, heeft meer kans om later een meervoudig myeloom te ontwikkelen.
• Straling: Mensen die aan straling worden blootgesteld, lopen een groter risico.
• Volgens een studie van het Amerikaanse ministerie van Energie is aangetoond dat werknemers die aan ioniserende straling worden blootgesteld, ook een verhoogd risico op de ziekte hebben.
• Blootstelling op de werkplek: Uit sommige studies is gebleken dat werknemers in de industrie, zoals de landbouw, de lederindustrie, de aardolie-industrie en de cosmetische industrie, en werknemers die worden blootgesteld aan chemische stoffen zoals asbest, benzeen en pesticiden, een verhoogd risico lopen4.

Onderzoekers hebben geen duidelijk inzicht in wat de oorzaak is van multiple myeloma, hoewel ze vooruitgang hebben geboekt in het beter begrijpen van hoe specifieke DNA-veranderingen plasmacellen kunnen laten muteren. Studies tonen aan dat afwijkingen in genen genaamd oncogenen, die de celdeling bevorderen, zich vroeg in de groei van plasmaceltumoren ontwikkelen. Studies tonen ook aan dat myelomacellen afwijkingen in hun chromosomen hebben; specifiek onderzoek heeft aangetoond dat er stukjes chromosoom 13 ontbreken.

Uit onderzoek blijkt ook dat bij ongeveer de helft van de mensen met de diagnose meervoudig myeloom een translocatie heeft plaatsgevonden. Dit is wanneer 'een deel van een chromosoom is overgegaan op een deel van een ander chromosoom in de myeloma-cel'.⁵. Wetenschappers hebben ook ontdekt dat mensen met plasmaceltumoren afwijkingen hebben in andere beenmergcellen, die mogelijk een te grote groei van de plasmacellen veroorzaken.

3. 3. Symptomen

De vroege stadia van multipel myeloom kunnen geen symptomen hebben, en zelfs wanneer de symptomen aanwezig zijn, kunnen ze vergelijkbaar zijn met die van andere aandoeningen. Hieronder staan enkele veel voorkomende symptomen van de ziekte:

• Vermoeidheid
• Pijn in de botten en/of botbreuken
• Misselijkheid/kotsen
• Verhoogde dorst
• Verhoogd/verlaagd urineren
• Verhoogd risico op infecties
• Verwarring
• Verlies van eetlust/gewichtsverlies
• Rusteloosheid die later wordt gevolgd door aanzienlijke vermoeidheid en zwakte
• Problemen met de nierfunctie

4. 4. Positieve resultaten van gerichte therapieën

Er zijn veel geneesmiddelen beschikbaar voor de behandeling van multipel myeloom, waarbij chemotherapie en autologe stamceltransplantaties (waarbij stamcellen van de patiënt worden verzameld) de meest gebruikelijke zijn, maar enkele van de meest recente en opwindende behandelingen die beschikbaar zijn gekomen, zijn twee geneesmiddelen die daratumumab en ixazomib worden genoemd, en een vorm van behandeling die immunotherapie wordt genoemd.

Darzalex (daratumumab): In november 2015 heeft de FDA 'versnelde goedkeuring' verleend voor daratumumab injecties bij de behandeling van multipel myeloom. Het geneesmiddel mag alleen worden gebruikt door personen die al ten minste drie andere soorten therapie hebben ondergaan.

Darzalex maakt deel uit van een categorie geneesmiddelen die monoklonale antilichamen worden genoemd. Het werkt door zich te binden aan een eiwit genaamd CD38, dat gewoonlijk op het oppervlak van myeloma-cellen wordt aangetroffen. Zodra het zich aan de cel heeft gehecht, valt het geneesmiddel de cel aan en geeft het tegelijkertijd een signaal aan het immuunsysteem om de cellen te bestrijden.

Bijna een derde van de deelnemers aan de klinische studie (met een mediaan van vijf eerdere therapieën) reageerden positief op het geneesmiddel. Daratumumab kan worden gekocht via onze productenpagina.

Ninlaro (ixazomib): Deze volledig orale behandeling is onlangs goedgekeurd door de FDA en wordt gebruikt in combinatie met standaard myeloommedicijnen om mensen te behandelen die al ten minste één eerdere therapie hebben ondergaan. Klinische studieresultaten toonden aan dat het geneesmiddel in combinatie met lenalidomide en dexamethason de "progressievrije overleving (PFS) bij patiënten met recidief/refractair multipel myeloom" verhoogde. Meer informatie over Ixazomib vindt u in ons productenoverzicht.

Immunotherapie: Immunotherapie is wanneer het immuunsysteem van een persoon wordt gebruikt om een infectie of ziekte te behandelen. In een recente studie ontdekten wetenschappers dat 70 procent van de mensen met multipel myeloom die werden behandeld met immunotherapie een 'significante klinische respons' op de ziekte vertoonden6. In de studie vertoonden 14 van de 20 deelnemers met een gevorderde vorm van multipel myeloom een 'bijna-complete of complete respons drie maanden na de behandeling; de mediane progressievrije overleving bedroeg 91,1 maanden, terwijl de algehele overleving 32,1 maanden bedroeg^'7. Bovendien werden geen significante bijwerkingen gemeld. Dit is een belangrijke vooruitgang, gezien het feit dat de huidige behandelingen, zoals chemotherapie en autologe stamceltransplantaties, een lage respons op lange termijn hebben en een gemiddelde overleving tussen drie en vijf jaar8. *Update januari 2018 - Empliciti (elotuzumab), is een type immunotherapie dat is goedgekeurd in de VS, Europa en Australië, maar nog steeds niet is goedgekeurd in veel andere delen van de wereld en daar dus niet direct beschikbaar is. Ga voor meer informatie naar onze pagina met een overzicht van geneesmiddelen.

Ondanks de vooruitgang in de behandeling van multiple myeloom zijn niet alle geneesmiddelen in dezelfde landen op hetzelfde moment beschikbaar. Dit kan te wijten zijn aan vertragingen in de initiële goedkeuring door één regelgevende instantie en goedkeuringen binnen een bepaald land - als de fabrikant goedkeuring in dat land heeft aangevraagd. Er is geen mondiaal, geharmoniseerd goedkeuringssysteem en de fabrikanten moeten zelf beslissen waar zij hun producten het eerst op de markt brengen (ook bekend als het aanvragen van een vergunning voor het in de handel brengen). Ook verschillen de regelgevende instanties in snelheid, waardoor vertragingen kunnen ontstaan.

Bijna elk land ter wereld staat personen toe om elders goedgekeurde geneesmiddelen voor persoonlijk gebruik in te voeren, waardoor meerdere myeloma-patiënten toegang kunnen krijgen tot nieuwe geneesmiddelen op de markt. Als u op zoek bent naar een geneesmiddel dat in uw land nog niet beschikbaar is, ga dan naar onze homepage om te zien hoe ons team u kan helpen. 

5. Tom Brokaw leeft met de ziekte en heeft er een boek over geschreven...

NBC News anchor Tom Brokaw werd in augustus 2013 gediagnosticeerd met multiple myeloma na een aanval van ernstige rugpijn. Hoewel hij de diagnose aanvankelijk privé wilde houden, kondigde hij uiteindelijk zijn strijd tegen de ziekte aan. Zijn memoires, A Lucky Life Interrupted, werd vorig jaar gepubliceerd en geeft details over zijn reis naar aanleiding van zijn diagnose. Daarin bespreekt Brokaw de uitdagingen waarmee hij werd geconfronteerd als gevolg van de ziekte: gewichtsverlies, het onvermogen om soms zonder hulp te lopen, de bijwerkingen van zijn medicijnen, en het moment waarop hij vernam dat de ziekte 60 procent van zijn bloed aantastte. Na 16 maanden behandeling ging zijn kanker in remissie.

6. 6. Hoe wordt de diagnose gesteld?

Er moeten verschillende diagnosetests worden gebruikt om een meervoudige myeloomdiagnose te bevestigen, omdat het een uitdaging is om een diagnose te stellen op basis van één enkel laboratoriumresultaat. Een fysieke evaluatie zal worden gedaan naast een beoordeling van de geschiedenis van het individu, de symptomen, bloed- en urinetests en een beenmergbiopsie. Andere onderzoeken kunnen een MRI, CT-scan, PET-scan en röntgenfoto's zijn.

Om de diagnose meervoudig myeloom definitief te kunnen stellen, moet een persoon aan ten minste één groot en één klein of drie klein criterium voldoen. Deze criteria zijn:

Belangrijke criteria:

• Plasmacytoom (op basis van een biopsie)
• Het bestaan van 30 procent plasmacellen in een beenmergmonster
• Verhoogde niveaus van M-eiwit in het bloed of de urine

Kleine criteria:

• 10 tot 30 procent plasmacellen in een beenmergmonster
• Osteolytische laesies
• Een kleine verhoging van het M-eiwitgehalte in het bloed of de urine
• Lage gehaltes aan antilichamen (die niet door kankercellen worden geproduceerd) in het bloed.

7. 7. Stadia en classificaties

De criteria zoals hierboven besproken helpen artsen niet alleen te bepalen of iemand de ziekte heeft, maar ook onder welke classificatie de ziekte valt. Die classificaties zijn:

• Monoklonale gammopathie van onbepaalde betekenis (MGUS)
• Asymptomatisch myeloom (ook wel smeulend myeloom of indolent myeloom genoemd)
• Symptomatisch myeloom.

Zodra de classificatie bekend is, zal een arts bepalen welke fase van de ziekte bestaat, wat zal helpen om de prognose en de behandelingsmogelijkheden vast te stellen.

De meest gebruikelijke manier om het stadium van de ziekte te diagnosticeren is via het International Staging System (ISS), dat gebaseerd is op twee verschillende bloedtestresultaten: de beta 2-microglobuline (β2-M) en de albumine. Er zijn drie stadia van de classificatie onder het ISS:

• Fase I: β2-M minder dan 3,5 mg/L en albumine groter dan of gelijk aan 3,5 gm/dL
• Fase II: β2-M groter dan 3,5 mg/L maar niet groter dan 5,5 mg/dL en/of albumine minder dan 3,5 g/dL
• Fase III: β2-M groter dan 5,5 mg/L

Het Durie-Salmon Staging System is een ouder diagnostisch systeem. Dit maakt gebruik van vier metingen om te bepalen welk stadium van de ziekte bestaat: 1) de hoeveelheid hemoglobine in het bloed, 2) de hoeveelheid calcium in het bloed, 3) de productiesnelheid van M-eiwit en 4) het aantal botlaesies. Het stadium van de ziekte wordt dan verder onderverdeeld op basis van de nierfunctie.

De drie stadia van de ziekte zoals bepaald door het Durie-Salmon Staging System zijn: Stadia I, II en III. Elk van deze stadia wordt vervolgens onderverdeeld in fase A of fase B op basis van de vraag of de nierfunctie is aangetast. (Fase B betekent dat er sprake is van aanzienlijke nierschade).

• Fase I: Hoewel een persoon met fase I vaak geen symptomen van de ziekte vertoont omdat er minder kankercellen in het lichaam aanwezig zijn, zullen andere tekenen aanwezig zijn, zoals: hoeveelheid rode bloedcellen binnen of iets onder het normale bereik, een normale hoeveelheid calcium in het bloed, lage gehaltes aan M-eiwit in de urine of het bloed.
• Fase II: Er zijn meer kankercellen in het lichaam aanwezig dan in fase I. Een persoon die niet past in fase I of fase III zou fase II hebben.
• Stadium III: Er zijn veel kankercellen aanwezig. Andere kenmerken van dit stadium zijn; hypercalcemie, hoge gehaltes aan M-eiwit, bloedarmoede en aanzienlijke botschade.

Opmerking: In elk stadium, als de nierfunctie wordt beïnvloed, zal de prognose slechter zijn.

8. Het is behandelbaar, niet te genezen

De meest voorkomende behandeling van multipel myeloom is meestal chemotherapie gevolgd door stamceltransplantaties. Omdat de ziekte niet te genezen is, was deze behandelingsmethode gericht op het creëren van steeds langere periodes waarin de ziekte zich niet ontwikkelde. De aanzienlijke vooruitgang in het onderzoek heeft echter niet alleen de prognose, maar ook de behandeling die wordt aangeboden, drastisch veranderd. In feite zijn de behandelingen zo ver gevorderd dat er in de wetenschappelijke gemeenschap steeds meer discussie ontstaat over de vraag of een stamceltransplantatie na de diagnose moet worden uitgevoerd of dat het beter is om te wachten tot er een terugval optreedt.

Wetenschappers experimenteren momenteel met verschillende combinaties van medicijnen om de overlevingskans te vergroten. Zo wordt bijvoorbeeld geprobeerd om bepaalde geneesmiddelen die gepaard gaan met verminderde bijwerkingen en langere stukken van progressievrije overleving (PFS⁾⁹ te combineren. Andere geneesmiddelen worden bestudeerd om te zien hoe ze kunnen werken met het immuunsysteem van het lichaam om de ziekte te bestrijden.'Het is een enorme convergentie van ons begrip van de biologie, de technologie die beschikbaar komt om myeloma cellen te begrijpen en hoe ze reageren, de genetische subtypes van myeloma, het vermogen om zowel de patiëntengemeenschap als de onderzoeker te betrekken, om gegevens en informatie over te dragen', zegt Walter Capone, voorzitter en CEO van de Multiple Myeloma Research Foundation, in een artikel met Cure10.

9. Er is een internationaal ondersteuningsnetwerk

De International Myeloma Foundation isgeen officiële sponsor van de meer dan 150 meervoudige myeloma-ondersteuningsgroepen over de hele wereld, maar houdt jaarlijks conferenties voor de leiders van steungroepen. Informatie over steungroepen op basis van de geografische locatie van een individu is te vinden op de website van het IMF.

10. 10. Het overlevingspercentage blijft stijgen

Volgens Cancer Research UK (dat gegevens van 2010-2011 gebruikte), overleeft 78 procent van de mannen bij wie de ziekte is gediagnosticeerd, ten minste één jaar en 50 procent overleeft vijf jaar of langer. Voor vrouwen is dat aantal 75 procent voor één jaar en 44 procent voor ten minste vijf jaar of langer11. 

In de Verenigde Staten meldden onderzoekers dat een 'nieuw gediagnosticeerde myeloma-patiënt 15 jaar geleden, bijvoorbeeld, ongeveer een derde van de kans had dat iemand zonder myeloma nog eens vijf jaar zou leven^'12. Diezelfde onderzoekers vonden dat '[b]y het einde van de jaren 2000, in tegenstelling, dat dezelfde myeloma patiënt zou 45 procent zo waarschijnlijk als iemand zonder myeloma te leven nog eens vijf jaar^'13. Volgens de American Cancer Society is het mediane overlevingspercentage voor fase I 62 maanden; fase II, 44 maanden; en fase III, 29 maanden14. 

Met de vooruitgang in de behandeling en de lopende klinische studies blijven deze prognoses toenemen. In feite is de prognose van iemand die vandaag de dag met de ziekte wordt gediagnosticeerd, bijna drie keer zo hoog als vroeger15.

Referenties

1. "Belangrijke statistieken over multiple myeloma", American Cancer Society. 19 januari 2016. http://www.cancer.org/cancer/multiplemyeloma/detailedguide/multiple-myeloma-key-statistics
2. "Wat is Multiple Myeloma?" Multiple Myeloma Research Foundation. http://www.themmrf.org/multiple-myeloma/what-is-multiple-myeloma/. Toegang tot 24 juni 2019.
3. "A case control study of multiple myeloma at four nuclear facilities", US National Library of Medicine National Institutes of Health. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10813507. Toegang tot 22 februari 2016.
4. Durie, Brian G.M. "New Study Provides Clues to What Causes Myeloma," International Myeloma Foundation. 10 januari 2013. https://www.myeloma.org/blog/dr-duries/new-study-provides-clues-causes-myeloma
5. Multiple Myeloma, "Wat veroorzaakt Multiple Myeloma?" 24 juni 2019, American Cancer Society. https://www.cancer.org/cancer/multiple-myeloma/causes-risks-prevention/what-causes.html
6. Fuerst, Mark L. "Paradigm Shift in Myeloma Care," Oncology Times. 25 februari 2016. http://journals.lww.com/oncology-times/Fulltext/2016/02250/Paradigm_Shift_in_Myeloma_Care.2.aspx
7. Dana Dovey, "Immunotherapie is de toekomst van het kankeronderzoek: 70% van de Multiple Myeloma-patiënten vinden herstel met een nieuwe behandeling," Medical Daily. 20 juli 2015. http://www.medicaldaily.com/immunotherapy-future-cancer-research-70-multiple-myeloma-patients-find-recovery-new-343818
8. Identiteit.
9. Identiteit.
10. Millar, Heather. "Inching Toward a Cure for Multiple Myeloma," Cure. 6 oktober 2015. http://www.curetoday.com/publications/cure/2015/hematology-2015/inching-toward-a-cure-for-multiple-myeloma
11. Identiteit.
12. "Myeloma survival statistics," Cancer Research UK. http://www.cancerresearchuk.org/health-professional/myeloma-survival-statistics#heading-Zero. Toegang tot 17 februari 2016.
13. "Ramesh, Navneet. "Multiple Myeloma Survival is aanzienlijk toegenomen in de afgelopen 15 jaar, maar ongelijkmatig over de etnische en leeftijdsgroepen." De Myeloma Beacon. 31 augustus 2013. http://www.myelomabeacon.com/news/2013/08/31/multiple-myeloma-survival-race-age/
14. Identiteit.
15. "Survival rates by stage for multiple myeloma", American Cancer Society, 19 januari 2016. http://www.cancer.org/cancer/multiplemyeloma/detailedguide/multiple-myeloma-survival-rates

Aanvullende referenties

© everyone.org