Onthoud dat er meer is: Nieuwe opties voor de behandeling van Alzheimer met Dr. Niels Prins

Everyone.org: Dr. Prins, bedankt dat u de tijd neemt om met ons te praten. De ziekte van Alzheimer wordt nog steeds niet volledig begrepen. Wat heeft u het laatst geleerd over de ziekte - iets wat u heeft verrast?

Dr. Prins: Het is niet zozeer een nieuw leermoment, maar wat ik in de loop der jaren heb geleerd is hoe ingewikkeld en multifactorieel de ziekte is. Toen ik mijn basisopleiding deed, dacht ik dat de ziekte van Alzheimer ging over amyloïde plaques en tau-tangles, maar nu weten we dat het veel ingewikkelder is dan dat en dat er zoveel factoren bij betrokken zijn en veel verschillende paden waar medicijnen zich op kunnen richten. 

Everyone.org: Wat is volgens u de meest veelbelovende behandeling voor Alzheimer die momenteel in ontwikkeling is?

Dr. Prins: Ik kan er niet één uitpikken. Maar zoals ik al zei, er zijn veel verschillende medicijnen gericht op veel verschillende doelen.

Ik zie dat er een trend is om te kijken naar de meer traditionele doelen - amyloïde en tau - met nieuwe technieken. 

Dan zijn er ook medicijnen die op DNA-niveau werken - dus zeer nieuwe benaderingen. Tegelijkertijd zien we dat traditionelere benaderingen, zoals kleine moleculen, op geheel nieuwe doelwitten worden gericht. Eén doelwit is bijvoorbeeld ontsteking, die ook een belangrijke rol speelt bij de ziekte van Alzheimer. Ik zie dat er veel gebeurt in deze richting. 

Everyone.org: Zijn er ontwikkelingen op het gebied van preventie?

Dr. Prins: Ook, ja. Ik denk dat het ideale scenario is om de ziekte van Alzheimer te voorkomen voordat dementie optreedt. Er zijn verschillende programma's die zich richten op mensen die nog geen patiënt zijn, maar wel een verhoogd risico hebben om in de toekomst patiënt te worden. Deze programma's proberen deze mensen te behandelen om te voorkomen dat ze symptomen krijgen.

Everyone.org: Sinds 2022 zijn er wereldwijd drie nieuwe geneesmiddelen voor de ziekte van Alzheimer goedgekeurd. Het zijn allemaal anti-amyloïde therapieën. Denkt u dat dit de meest effectieve aanpak is om cognitieve achteruitgang te vertragen, of zou u zeggen dat het aantal medicijnen van dit type meer het gevolg is van de concurrentie tussen farmaceutische bedrijven om marktaandeel?

Dr. Prins: Het is waarschijnlijk beide. Ik zou niet zeggen dat het de meest veelbelovende onderzoeksrichting is, maar het is wel een richting waarin veel tijd, moeite en geld is geïnvesteerd. Er bestaat een lange traditie van onderzoek naar manieren om amyloïde plaques te beïnvloeden - om ze te voorkomen of, als de plaques zich al gevormd hebben, ze af te breken. Het lijkt een heel logische benadering, maar we hebben in de loop der jaren geleerd dat het eigenlijk heel moeilijk is.

Er zijn nu, zoals je zegt, een paar verbindingen - allemaal monoklonale antilichamen, gericht op bijna hetzelfde doel (met kleine verschillen in het soort amyloïde dat ze verwijderen). Maar het is heel belangrijk om te beseffen dat er veel meer chemische geneesmiddelenklassen zijn die nuttig kunnen zijn bij de behandeling van Alzheimer, en er zijn ook veel meer doelwitten voor geneesmiddelen. Het is belangrijk dat we daar ook veel tijd en moeite in steken en ons niet alleen richten op antilichamen tegen amyloïde. 

Everyone.org: Sommige neurologen hebben de mening gedeeld dat een nieuwe doorbraak in de behandeling van Alzheimer binnen 5 jaar een feit zou kunnen zijn, maar dat het hoogstwaarschijnlijk een combinatie van medicijnen zou zijn in plaats van één magische pil. Wat vindt u daarvan?

Dr. Prins: Ik denk dat de toekomst van de behandeling van Alzheimer ligt in gepersonaliseerde geneeskunde. We weten dat Alzheimer een zeer heterogene ziekte is in termen van genetica, maar ook in co-pathologie. Ik denk dus dat het een combinatie van medicijnen zal zijn die is afgestemd op de individuele kenmerken van de patiënt. Dat zal de toekomst zijn.

En het is moeilijk te voorspellen hoe lang het zal duren om daar te komen. We hebben de neiging om de vooruitgang die we over 2 jaar kunnen boeken te overschatten, maar onderschatten de vooruitgang die we over 10 jaar kunnen boeken. Hopelijk zijn we er snel, maar dat gezegd hebbende, er is nog veel werk te doen. 

Everyone.org: Alle nieuwste medicijnen tegen Alzheimer komen uit de VS. Denkt u dat Europa in staat is om ook met een nieuwe behandeling voor Alzheimer te komen, of zijn we gedoemd om de tweede plaats in te nemen?

Dr. Prins: Ik denk dat het goed is om te beseffen dat sommige stoffen die nu door Amerikaanse bedrijven op de markt worden gebracht, eigenlijk in Europa zijn uitgevonden. Ik hoop dat Europa een belangrijke rol zal blijven spelen op het gebied van innovatie. Dat gezegd hebbende, denk ik ook dat we in Europa moeten oppassen dat we niet achterblijven. Niet alleen achter de VS, maar ook in Azië. In China en Zuid-Korea wordt veel geïnvesteerd in de ontwikkeling van medicijnen en we moeten in Europa een tandje bijzetten om onze positie te behouden. 

Everyone.org: Denkt u dat het vooral een kwestie van financiering is?

Dr. Prins: Nee, het is veel meer. Financiering is heel belangrijk, maar het gaat ook om een innovatieve mindset en het hebben van de juiste platforms om innovatie te stimuleren, evenals het organiseren, managen en opzetten van de juiste infrastructuur. 

Everyone.org: Hoe denkt u dat Nederland het doet in vergelijking met andere landen op het gebied van onderzoek naar Alzheimer en de behandelingsmethoden die Nederlandse artsen volgen?

Dr. Prins: Ik denk dat Nederland een lange en goede traditie heeft op het gebied van fundamenteel wetenschappelijk onderzoek naar Alzheimer, maar ook op het gebied van klinisch onderzoek. Wat we beter zouden kunnen doen is het innovatiegedeelte - meer de vertaling naar de kliniek. Er is nog ruimte voor verbetering in de manier waarop we in Nederland samenwerken tussen verschillende belanghebbenden. Bijvoorbeeld publiek-private partnerschappen, waar ik nog steeds enige terughoudendheid zie. Ik denk dat dat de weg vooruit is. 

Everyone.org: Bij het Brain Research Center bent u betrokken geweest bij meerdere klinische onderzoeken gericht op de ziekte van Alzheimer. Wat is volgens u de grootste uitdaging bij het doen van onderzoek op dit gebied en in Nederland?

Dr. Prins: Als ik één uitdaging zou moeten kiezen, zou ik zeggen patiëntenwerving. Dat heeft te maken met het feit dat er op dit moment nog steeds weinig bewustzijn is over het belang en de mogelijkheid om deel te nemen, en dat geldt zowel voor de zorgverleners als voor de patiënten en hun verzorgers. Als we dat kunnen verbeteren, zou dat ook helpen bij de ontwikkeling van meer veelbelovende medicijnen tegen Alzheimer.

Everyone.org: Wordt deelname meestal geïnitieerd door de zorgverlener of door de patiënt zelf?

Dr. Prins: Het kan beide zijn. Het is aan de patiënt om op basis van goede informatie te beslissen of hij of zij wil deelnemen aan een klinische trial. De zorgverlener is ook erg belangrijk bij die beslissing. Tegelijkertijd is er een zeer belangrijke rol voor de medische professional, omdat hij of zij de patiënt kan informeren over de mogelijkheid om deel te nemen. 

Everyone.org: Zoals u weet, werd een van de laatst goedgekeurde Alzheimer medicijnen uit de VS dit jaar door de EMA afgekeurd, maar het werd wel goedgekeurd in het Verenigd Koninkrijk. Vindt u dat de EMA te restrictief is geweest met medicijnen tegen Alzheimer, gezien het feit dat er helemaal geen ziektemodificerende behandelingen beschikbaar zijn in de EU?

Dr. Prins: Ik zou niet zeggen dat de EMA te restrictief is. Ik denk dat het heel belangrijk is om de juiste checks and balances te hebben. En ik denk dat iedereen zijn of haar rol speelt in de uiteindelijke goedkeuring van medicijnen. Ik maak me wel een beetje zorgen over verschillen tussen landen of tussen regio's. Ik denk dat het onrust kan veroorzaken onder de mensen. Ik denk dat het onrust kan creëren onder patiënten en misschien zelfs medisch toerisme kan uitlokken, wat volgens mij niet gunstig is.

Everyone.org: De ziekte van Alzheimer komt vaker voor bij niet-Kaukasische etniciteiten, en toch richt het merendeel van de klinische onderzoeken naar medicijnen tegen Alzheimer zich voornamelijk op een Kaukasische patiëntenpopulatie. Wat zijn volgens u de mogelijke gevolgen van die ondervertegenwoordiging voor de effectiviteit en veiligheid van nieuwe behandelingen die op basis van deze onderzoeken worden ontwikkeld?

Dr. Prins: Als je resultaten wilt generaliseren naar de bevolking in het algemeen, is het uiterst belangrijk dat iedereen vertegenwoordigd is in je studiepopulatie. Ongelijkheid met betrekking tot toegang tot klinische studies of toegang tot gezondheidszorg in het algemeen is een serieus probleem dat gelukkig nu wordt erkend en er zijn verschillende initiatieven om het aan te pakken. Tegelijkertijd is het ook een hele uitdaging, ook hier in Nederland. We zien dat er een selectie is van patiënten die waarschijnlijk zullen deelnemen aan een klinische trial, en dat is ook gecorreleerd met sociaaleconomische factoren. Dat is ook een voorbeeld van ongelijkheid. 

Everyone.org: Veel patiënten en artsen wenden zich tot Everyone.org op zoek naar manieren om toegang te krijgen tot de nieuwste medicijnen tegen Alzheimer voordat ze in Nederland beschikbaar zijn. Denkt u dat de Europese en Nederlandse gezondheidszorgsystemen deze patiënten en artsen in de steek laten, als ze via derden aan medicijnen moeten komen die ze nodig hebben?

Dr. Prins: Ik zou niet willen zeggen dat het Nederlandse systeem faalt, maar de ongelijkheid als zodanig is problematisch. Het zou heel goed zijn als we beter kunnen standaardiseren en daarmee deze ongelijkheid kunnen voorkomen. 

Everyone.org: Welke boodschap of advies zou u willen delen met Nederlandse medische professionals die te maken hebben met Alzheimerpatiënten?

Dr. Prins: Mijn boodschap zou zijn: Denk alsjeblieft na over hoe je kunt bijdragen om veelbelovende medicijnen bij toekomstige patiënten te krijgen. Eén ding is op zijn minst jezelf informeren over de mogelijkheden van klinische trials, en informeer je patiënten over trials die op dit moment lopen. 

Everyone.org: Welke boodschap of advies zou u willen delen met Alzheimerpatiënten die twijfelen of ze mee moeten doen aan een klinische trial?

Dr. Prins: Neem contact met ons op als je vragen hebt, we kunnen je veel informatie geven. Een klinische trial is zeker niet voor iedereen weggelegd. Er is zelfs maar een minderheid van de patiënten die in aanmerking komen en bereid zijn om deel te nemen aan een trial. Maar weet dat er een mogelijkheid is en als je geïnteresseerd bent, neem dan contact met ons op en we kunnen je alle informatie geven, gratis en vrijblijvend, zodat je een weloverwogen beslissing kunt nemen.

Everyone.org: Als we onszelf toestaan om van een utopische toekomst te dromen, stellen we ons een enkel wereldwijd goedkeuringsorgaan voor medicijnen voor dat een einde maakt aan de vertragingen bij de toegang tot medicijnen die we nu overal ter wereld zien. Wat is uw utopie? 

Dr. Prins: Mijn droom is dat we, met een combinatie van levensstijl, preventie en precisiegeneeskunde, mensen kunnen behandelen voordat ze symptomen van Alzheimer krijgen, zodat niemand dement wordt en zijn cognitieve functies verliest. 

------

We zijn Dr. Niels Prins dankbaar voor het delen van zijn inzichten in de toekomst van Alzheimer behandelingen en de rol van klinische studies in het uitbreiden van opties voor patiënten. Als u of iemand die u kent geïnteresseerd is in deelname aan onderzoek naar Alzheimer in Nederland, raden we u aan contact op te nemen met het Brain Research Center voor meer informatie over de huidige mogelijkheden.

Voor mensen die op zoek zijn naar vroege toegang tot veelbelovende Alzheimer behandelingen die nog niet beschikbaar zijn in Nederland, is Everyone.org er om te helpen. Neem contact op voor meer informatie. 

Neem contact op